Là một loại cây vừa dùng làm cây cảnh, vừa là cây ăn quả và còn cho bóng mát trong những công trình, đô thị. Có lẽ, chính vì đa công dụng như vậy, người ta hay săn tìm mua cây xoài để trồng trong gia đình cũng như các công trình.
Xoài là cây thân gỗ lớn, cao từ 15-20 m. Ở những nơi rộng rãi, thoáng chiều cao cây và tán cây có đường kính tương đương. Tán cây lớn hoặc nhỏ tùy theo giống. Cây xoài mọc rất khỏe. Phần lớn rễ cây phân bố ở tầng đất 0-50 cm và tập trung trong phạm vi cách gốc khoảng 2 m. Rễ có nhiệm vụ cố định cây, hút nước và dinh dưỡng nuôi cây.
Lá xoài nguyên, mọc so le, dạng lá đơn, thuôn dài, mặt trên nhẵn bóng có màu xanh đậm, mặt dưới nhạt màu hơn. Lá dài từ 15-30 cm và rộng từ 5-7 cm. Gân chính cùng với hệ thống gân phụ hình xương nổi rõ ở mặt dưới lá. Một năm xoài có thể ra 3-4 đợt chồi tùy theo giống, tùy vào tuổi cây, thời tiết khí hậu và tình hình dinh dưỡng; cây con ra nhiều đợt chồi hơn so với cây đang cho quả; cây già rất khó ra chồi.
Lá non sau 35 ngày mới chuyển xanh hoàn toàn, mỗi lần ra lá cành xoài dài thêm 20-30 cm.
Hoa xoài ra từng chùm ở ngọn cành, chùm hoa dài khoảng 30 cm, có rất nhiều hoa nhỏ màu vàng nhạt. Mỗi chùm thường có 2 loại hoa: hoa lưỡng tính và hoa đực. Xoài là cây thụ phấn chéo, thụ phấn nhờ côn trùng là chủ yếu.
Quả xoài thuộc dạng quả hạch khá to, hạch dẹt, hình thận, cứng, trên có những thớ sợi, khi nẩy mầm thì hơi mở ra. Quả xoài sống có màu xanh lá, xanh ngọc hoặc màu trắng xanh; khi chín có màu vàng hấp dẫn, có vị chua ngọt, mùi thơm ngon được nhiều người ưa thích và được xem là một loại quả quý.
Hầu hết các loại xoài đều có thể chịu đựng được nhiệt độ 10oC – 46oC nhưng thích hợp nhất ở nhiệt độ 24oC – 27oC, nhiệt độ cao và ẩm độ không khí cao gây hại cho sự phát triển của cây.
Xoài không kén đất, cây có thể trồng được trên nhiều loại đất khác nhau miễn là có tầng mặt sâu vì rễ xoài là loại rễ cọc. Chính nhờ bộ rễ khỏe ăn sâu nên cây xoài chịu hạn tốt. Cây phát triển tốt trên đất phù sa ven sông như ở Đồng Bằng Sông Cửu Long, độ pH thích hợp nhất là 5,5 – 7.
– Nước: là yếu tố quang trọng quyết định sự ra hoa của cây xoài. Để cây có thể ra hoa cần trải qua thời kỳ khô hạn và nên bổ sung đầy đủ nước vào thời kỳ cây phân hóa mầm hoa.
– Ánh sáng: Xoài thuộc loại thực vật ưa sáng. Nên trồng cây ở những nơi có nhiều ánh sáng.
– Nhiệt độ: các loại xoài đều có thể chịu đựng được nhiệt độ 10oC – 46oC. Nhưng thích hợp nhất ở nhiệt độ 24oC – 27oC. Nhiệt độ cao và ẩm độ không khí cao gây hại cho sự phát triển của cây. Chính nhờ bộ rễ khỏe ăn sâu nên cây xoài chịu hạn tốt.
Có nhiều tác nhân gây hại cho cây xoài: ruồi đục trái, rầy xanh, bọ đục cành, sâu ăn bông, rệp sáp, rệp dính, bệnh thán thư nấm, bệnh thối trái-khô đọt, bệnh cháy lá, bệnh đốm lá, bệnh bồ hóng, bệnh phấn trắng, bệnh đốm vi khuẩn… Do đó cần phải bón phân. Tưới nước đầy đủ để tăng sức đề kháng cho cây. Đồng thời có biện pháp phòng trừ hiệu quả.
Trên đây là đặc điểm chung của cây xoài, còn với từng loại cây xoài khác nhau sẽ có những công dụng khác nhau. Vì thế mà người bán và mua cây xoài cũng dễ dàng hơn trong việc chọn giống xoài cũng như loại cây để trồng.
Cũng như cây nho thân gỗ, cây xoài được ưa chuộng hơn hết ở đặc tính cho trái ngon.
